Մարտի 1-2-ի իրադարձություններից հետո հետախուզման մեջ գտնվող` «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Նիկոլ Փաշինյանը բացառիկ հարցազրույց է տվել «Ազատություն» ռադիոկայանին.
Հարց. - Դուք ընդհատակում եք, բայց ձեր հոդվածներից երեւում է, որ տեղյակ եք Հայաստանի քաղաքական զարգացումներին: Դուք հայտարարել էիք հեղափոխության մասին: Ի՞նչ եղավ այդ հեղափոխությունը` հետաձգվե՞ց, լռվեց-մնա՞ց, թե՞ այժմ շարունակվում է:
Նիկոլ Փաշինյան. - Իմ կարծիքով, հեղափոխության հետ ոչ մի վատ բան տեղի չի ունեցել: Ընդհակառակը, վերջին 9 ամիսները ցույց տվեցին, որ Հայաստանում օրինականության, սահմանադրական կարգի, ժողովրդի իշխանության վերականգնման ոչ հեղափոխական բոլոր միջոցները սպառված են:
Վերցնենք թեկուզ տեղական ինքնակառավարման մարմինների վերջին ընտրությունները: Դրանցից բխող եզրակացությունը մեկն է` ժողովուրդը, որին պատկանում է իշխանություն ձեւավորելու բացառիկ սահմանադրական իրավունքը, զրկված է այդ իրավունքի իրացման ազատությունից եւ հնարավորությունից:
Ու հեղափոխությունը այդ ազատությունը վերականգնելու, Հայաստանում օրինականություն հաստատելու միակ տարբերակն է:
Ի դեպ, հենց այս համատեքստում եմ դիտարկում ընդդիմության վերջին 8 ամիսների մարտավարությունը: Համաժողովրդական շարժումը զերծ մնաց կոշտ քայլերից` ինչ-որ իմաստով իշխանություններին շանս տալով ապացուցել, որ առանց հեղափոխության, այսինքն` առանց գործող իշխանությունների հեռացման հնարավոր է երկրում հաստատել օրինականություն, վերականգնել քաղաքացիական իրավունքները, խոսքի ազատությունը, ազատ տնտեսական մրցակցությունը: Բայց հենց իշխանությունը իր գործողություններով ապացուցեց, որ հեղափոխությունը օրինականության հաստատման միակ տարբերակն է:
Եվ ի դեպ, ուզում եմ ընդգծել, որ հեղափոխությունը մեր հանրության միասնականության վերականգնման միակ ճանապարհն է նույնպես, որովհետեւ Հայաստանի բոլոր քաղաքացիները կարող են միասնական լինել միայն այն դեպքում, երբ բոլորի համար գործում է նույն օրենքը, այդ օրենքը բոլորի համար գործում է նույն չափով:
Ինչ խոսք, մեր հեղափոխությունը պետք է լինի թավշյա, անարյուն, խաղաղ, բայց սա ոչ միայն, ավելի ճիշտ` ոչ այնքան ընդդիմությունից, որքան իշխանությունից է կախված:
Հարց. - Հայտնի է, որ դուք մեղադրվում եք «Մարտի 1»-ի մայր գործով` սպանությունների եւ այլ հանցագործությունների մեջ: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ մեղադրանքներին, պատրաստվո՞ւմ եք արդյոք դատարան ներկայանալ:
Ն. Փ. - Ես համարում եմ, որ մարտի 1-ին զոհվել են իմ եղբայրները, որոնց կորուստը անձնական կսկիծ ու ողբերգություն է ինձ համար, եւ ես ինձ պարտավորված եմ զգում այդ մարդկանց հիշատակի առաջ:
Այո, իշխանությունները մեզ մեղադրում են սպանություններով զուգորդված զանգվածային անկարգություններ, այսինքն` մարտի 1-ի սպանությունները կազմակերպելու մեջ: Սա մի աննախադեպ իրավական աբսուրդ է, որովհետեւ այդ մեղադրանքը ենթադրում է, որ սպանությունների անմիջական կատարողները ոչ միայն բացահայտված են, այլեւ ապացուցված է, որ նրանք գործել են ընդդիմության հրամանով:
Ինչ վերաբերում է իմ` ազատության մեջ, ընդհատակում կամ բանտում լինելուն, դրանք, անկեղծ ասած, ինձ համար ոչ թե կենցաղային իրավիճակներ են, այլ պայքարի եղանակներ: Այսքան ժամանակ ես ընդհատակում եմ, քանի որ կարծում եմ, որ մի ինչ-որ պահի իմ հայտնվելը հանրահավաքի հարթակում կարող է ուղղակի անհրաժեշտ լինել համաժողովրդական շարժմանը` շատ անհրաժեշտ: Եթե տեսնեմ, որ նման անհրաժեշտության հնարավորությունը սպառված է, առանց սեթեւեթանքի կընտրեմ բանտը` որպես պայքարի հերթական հանգրվան:
Եվ ի դեպ, բազմաթիվ հռչակավոր գործիչներ երկար տարիներ անց են կացրել բանտում` հանուն ժողովրդի հաղթանակի: Բայց ո’չ բանտը, ո’չ ընդհատակը, ո’չ ազատությունը քաղաքական գործչի համար ինքնանպատակ լինել չեն կարող:
Եվ այսքան ժամանակ ընդհատակում գտնվելով` ես խնդիր ունեի նաեւ ապացուցելու, որ Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայությունը, ոստիկանությունը ամուլ կառույցներ են եւ ի վիճակի չեն ինտելեկտուալ մրցակցության ու պայքարի:
Եվ ի դեպ, եթե մարդիկ լսեն մի օր, որ ինձ ձերբակալել են, թող իմանան ուրեմն, որ ես եմ այդպես ցանկացել, ցանկացել եմ պայքարս շարունակել բանտում:
Հարց. - Կարծիք կա, թե քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելով հնարավոր է հանել հասարակության մեջ առկա լարվածությունը: Համաձա՞յն եք արդյոք: Եթե այո, ապա ինչո՞ւ իշխանությունները չեն գնում լարվածության թուլացման:
Ն. Փ. - Անկեղծ ասած, ինձ զարմացնում են բոլոր այն տեսակետները, որ քաղբանտարկյալների ազատ արձակումը համարում են իշխանության անելիք: Մենք պետք է հասկանանք, որ իշխանությունը քաղբանտարկյալներին ազատ կարձակի, եթե այլ տարբերակ չունենա, այսինքն` այլընտրանք չունենա: Իսկ իշխանությանն այդ այլընտրանքից զրկելը Հայ ազգային կոնգրեսի անելիքն է, համաժողովրդական շարժման անելիքը:
Եթե իշխանությունը մեր ընկերներին բանտում պահելու հնարավորություն ունի, ուրեմն` մենք նրան տվել ենք այդ հնարավորությունը: Ես մեր շարժման բոլոր մասնակիցներին, համակիրներին կոչ եմ անում քաղբանտարկյալների ազատության հարցը դիտարկել հենց այս տեսանկյունից:
Ինչ վերաբերում է միջազգային հանրությանը եւ Եվրոպայի խորհրդին` այն ոչ թե սկզբունքներ է պաշտպանում, այլ արձագանքում է ուժերի հարաբերակցությանը: Եթե շարժումը ուժեղ լինի ու հետեւողական, միջազգային հանրությունը կաջակցի, կպաշտպանի միջազգային իրավունքի նորմերը: Եթե շարժումը երկչոտություն ու հարմարվողականություն ցուցաբերի, միջազգային հանրությունը կմոռանա մարդու իրավունքների, միջազգային կոնվենցիաների, հռչակագրերի մասին: Սա պարզ իրողություն է, եւ ես կարծում եմ, որ մենք բոլորս պետք է ելնենք հենց այս ճշմարտությունից:
Աղասի Ենոքյան
Հարց. - Դուք ընդհատակում եք, բայց ձեր հոդվածներից երեւում է, որ տեղյակ եք Հայաստանի քաղաքական զարգացումներին: Դուք հայտարարել էիք հեղափոխության մասին: Ի՞նչ եղավ այդ հեղափոխությունը` հետաձգվե՞ց, լռվեց-մնա՞ց, թե՞ այժմ շարունակվում է:
Նիկոլ Փաշինյան. - Իմ կարծիքով, հեղափոխության հետ ոչ մի վատ բան տեղի չի ունեցել: Ընդհակառակը, վերջին 9 ամիսները ցույց տվեցին, որ Հայաստանում օրինականության, սահմանադրական կարգի, ժողովրդի իշխանության վերականգնման ոչ հեղափոխական բոլոր միջոցները սպառված են:
Վերցնենք թեկուզ տեղական ինքնակառավարման մարմինների վերջին ընտրությունները: Դրանցից բխող եզրակացությունը մեկն է` ժողովուրդը, որին պատկանում է իշխանություն ձեւավորելու բացառիկ սահմանադրական իրավունքը, զրկված է այդ իրավունքի իրացման ազատությունից եւ հնարավորությունից:
Ու հեղափոխությունը այդ ազատությունը վերականգնելու, Հայաստանում օրինականություն հաստատելու միակ տարբերակն է:
Ի դեպ, հենց այս համատեքստում եմ դիտարկում ընդդիմության վերջին 8 ամիսների մարտավարությունը: Համաժողովրդական շարժումը զերծ մնաց կոշտ քայլերից` ինչ-որ իմաստով իշխանություններին շանս տալով ապացուցել, որ առանց հեղափոխության, այսինքն` առանց գործող իշխանությունների հեռացման հնարավոր է երկրում հաստատել օրինականություն, վերականգնել քաղաքացիական իրավունքները, խոսքի ազատությունը, ազատ տնտեսական մրցակցությունը: Բայց հենց իշխանությունը իր գործողություններով ապացուցեց, որ հեղափոխությունը օրինականության հաստատման միակ տարբերակն է:
Եվ ի դեպ, ուզում եմ ընդգծել, որ հեղափոխությունը մեր հանրության միասնականության վերականգնման միակ ճանապարհն է նույնպես, որովհետեւ Հայաստանի բոլոր քաղաքացիները կարող են միասնական լինել միայն այն դեպքում, երբ բոլորի համար գործում է նույն օրենքը, այդ օրենքը բոլորի համար գործում է նույն չափով:
Ինչ խոսք, մեր հեղափոխությունը պետք է լինի թավշյա, անարյուն, խաղաղ, բայց սա ոչ միայն, ավելի ճիշտ` ոչ այնքան ընդդիմությունից, որքան իշխանությունից է կախված:
Հարց. - Հայտնի է, որ դուք մեղադրվում եք «Մարտի 1»-ի մայր գործով` սպանությունների եւ այլ հանցագործությունների մեջ: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ մեղադրանքներին, պատրաստվո՞ւմ եք արդյոք դատարան ներկայանալ:
Ն. Փ. - Ես համարում եմ, որ մարտի 1-ին զոհվել են իմ եղբայրները, որոնց կորուստը անձնական կսկիծ ու ողբերգություն է ինձ համար, եւ ես ինձ պարտավորված եմ զգում այդ մարդկանց հիշատակի առաջ:
Այո, իշխանությունները մեզ մեղադրում են սպանություններով զուգորդված զանգվածային անկարգություններ, այսինքն` մարտի 1-ի սպանությունները կազմակերպելու մեջ: Սա մի աննախադեպ իրավական աբսուրդ է, որովհետեւ այդ մեղադրանքը ենթադրում է, որ սպանությունների անմիջական կատարողները ոչ միայն բացահայտված են, այլեւ ապացուցված է, որ նրանք գործել են ընդդիմության հրամանով:
Ինչ վերաբերում է իմ` ազատության մեջ, ընդհատակում կամ բանտում լինելուն, դրանք, անկեղծ ասած, ինձ համար ոչ թե կենցաղային իրավիճակներ են, այլ պայքարի եղանակներ: Այսքան ժամանակ ես ընդհատակում եմ, քանի որ կարծում եմ, որ մի ինչ-որ պահի իմ հայտնվելը հանրահավաքի հարթակում կարող է ուղղակի անհրաժեշտ լինել համաժողովրդական շարժմանը` շատ անհրաժեշտ: Եթե տեսնեմ, որ նման անհրաժեշտության հնարավորությունը սպառված է, առանց սեթեւեթանքի կընտրեմ բանտը` որպես պայքարի հերթական հանգրվան:
Եվ ի դեպ, բազմաթիվ հռչակավոր գործիչներ երկար տարիներ անց են կացրել բանտում` հանուն ժողովրդի հաղթանակի: Բայց ո’չ բանտը, ո’չ ընդհատակը, ո’չ ազատությունը քաղաքական գործչի համար ինքնանպատակ լինել չեն կարող:
Եվ այսքան ժամանակ ընդհատակում գտնվելով` ես խնդիր ունեի նաեւ ապացուցելու, որ Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայությունը, ոստիկանությունը ամուլ կառույցներ են եւ ի վիճակի չեն ինտելեկտուալ մրցակցության ու պայքարի:
Եվ ի դեպ, եթե մարդիկ լսեն մի օր, որ ինձ ձերբակալել են, թող իմանան ուրեմն, որ ես եմ այդպես ցանկացել, ցանկացել եմ պայքարս շարունակել բանտում:
Հարց. - Կարծիք կա, թե քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելով հնարավոր է հանել հասարակության մեջ առկա լարվածությունը: Համաձա՞յն եք արդյոք: Եթե այո, ապա ինչո՞ւ իշխանությունները չեն գնում լարվածության թուլացման:
Ն. Փ. - Անկեղծ ասած, ինձ զարմացնում են բոլոր այն տեսակետները, որ քաղբանտարկյալների ազատ արձակումը համարում են իշխանության անելիք: Մենք պետք է հասկանանք, որ իշխանությունը քաղբանտարկյալներին ազատ կարձակի, եթե այլ տարբերակ չունենա, այսինքն` այլընտրանք չունենա: Իսկ իշխանությանն այդ այլընտրանքից զրկելը Հայ ազգային կոնգրեսի անելիքն է, համաժողովրդական շարժման անելիքը:
Եթե իշխանությունը մեր ընկերներին բանտում պահելու հնարավորություն ունի, ուրեմն` մենք նրան տվել ենք այդ հնարավորությունը: Ես մեր շարժման բոլոր մասնակիցներին, համակիրներին կոչ եմ անում քաղբանտարկյալների ազատության հարցը դիտարկել հենց այս տեսանկյունից:
Ինչ վերաբերում է միջազգային հանրությանը եւ Եվրոպայի խորհրդին` այն ոչ թե սկզբունքներ է պաշտպանում, այլ արձագանքում է ուժերի հարաբերակցությանը: Եթե շարժումը ուժեղ լինի ու հետեւողական, միջազգային հանրությունը կաջակցի, կպաշտպանի միջազգային իրավունքի նորմերը: Եթե շարժումը երկչոտություն ու հարմարվողականություն ցուցաբերի, միջազգային հանրությունը կմոռանա մարդու իրավունքների, միջազգային կոնվենցիաների, հռչակագրերի մասին: Սա պարզ իրողություն է, եւ ես կարծում եմ, որ մենք բոլորս պետք է ելնենք հենց այս ճշմարտությունից:
Աղասի Ենոքյան